مناسب‌ترین الگوی زراعی در منطقه جیرفت بر اساس شاخص کارایی مصرف آب

نویسندگان

1 استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 دانشیار پژوهش، دیسیپلین آبیاری و زهکشی، موسسه تحقیقات فنی و مهندسـی کشاورزی

3 گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور، کرمان

چکیده

به­ منظور انتخاب مناسب‌ترین محصول زراعی، آزمایشی روی محصولات عمده زراعی منطقه جیرفت (سیب‌زمینی، گندم, چغندرقند و ذرت‌دانه‌ای) طی دو سال زراعی 1389 و 1390 انجام شد. روش تحقیق در این مطالعه بر اساس مطالعات میدانی استوار بود و شامل برآورد حجم آب مصرفی، عملکرد محصول، کارایی مصرف آب، درآمد خالص و کارایی اقتصادی آب در تولید محصولات مذکور بود. نتایج به دست آمده در طول دو سال تحقیق نشان داد که حداکثر و حداقل کارایی مصرف آب در بین چهار محصول مورد بررسی به ترتیب در چغندرقند و گندم به مقدار 2/5 و 49/0 کیلوگرم بر مترمکعب بود. سیب­زمینی با درآمد خالص در حدود 53 میلیون ریال، بیشترین و گندم با درآمد خالص در حدود 10 میلیون ریال، کمترین میزان را به خود اختصاص دادند. همچنین میانگین کارایی اقتصادی آب سیب‌زمینی نسبت به چهار محصول دیگر  بیشترین مقدار بود سوددهی بیشتری نسبت به سایر محصولات داشت. بنابراین با توجه به نتایج حاصل از نظر کارایی مصرف آب، درآمد خالص و کارایی اقتصادی آب می­توان گفت، کشت سیب­زمینی بر کشت سایر محصولات مورد بررسی ارجحیت دارد و قابل توصیه برای برنامه­ریزان و بهره­برداران می­باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Best Cropping Pattern based on Water Use Efficiency index (A Case Study of Jirof Region)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Zunemat Kermani 1
  • Hossein dehghanisanij 2
  • Rassol Asadi 3
1 Assistant Professor, Water Engineering Department of Agricultural University, Shahidbahonar University of Kerman
2 Associate Professor, Irrigation and Drainage Engineering, Agricultural Engineering Research Institute (AERI)
3 Agricultural Department of Payame Nour Univeristy, Kerman
چکیده [English]

In order to select the appropriate crop for cultivation of potatoes, wheat, sugar beet and maize in Jiroft region, this research was conducted in years 2009 and 2010. The research methodology in this study was based on field studies, including the estimated volume of water, crop yield, water use efficiency, net benefit per drop and the water economic efficiency of the production. The results showed that maximum water use efficiency was in sugar beet cultivation (5.2 kg/m3) and the minimum was in wheat (0.49 kg/m3). Potatoes had the highest net benefit per drop (53 Milion-Rial) and wheat had the lowest net benefit per drop (10 Milion-Rial). Water economic efficiency of potato than in all of the four fields were examined further. Indicating more profitable than other crops in potato fields is investigated. Therefore according to the results of this study in terms of water use efficiency, net benefit per drop and water economic efficiency can be said the cultivation of potato products is preferred and is recommended for planners and operators

کلیدواژه‌ها [English]

  • Appropriate Crops
  • Drip Irrigation
  • Water Economic Efficiency
  • Water Use Efficiency
اخوان ، س. موسـوی ، س. ف. مصـطفی ،زاده ب. و قـدمی ، ع. 1386 . بررسی آبیاری تیپ و شیاری از لحاظ عملکرد و کـارایی مصـرف آب زراعت سیبزمینی. مجله علـوم و فنـون کشـاورزی و منـابع 27. 15- 41 : .طبیعی
اسلامی ا. شفیعی ، ل. و حیدری ، ن. 1387 .تعیین اولویتهای کشـت محصولات مختلف زراعی بـر اسـاس محاسـبه شـاخص کـارایی ریالی مصرف آب در سیستم آبیاری دوار مرکزی در منطقه بردسیر کرمان. مجله آبیاری و زهکشی. : 2 115. -
121 امیری ، س. نورمحمدی ، س. جعفری ، ع. و چوگان ر. ، 1388 .تجزیه و تحلیل همبستگی، رگرسیون و علیت برای عملکرد دانه و اجـزای آن در هیبریدهای زودرس ذرت دانهای. مجله پژوهشهای تولیـد 122. 99- 16 : .گیاهی
بینام. 1390 .گزارش دفتر آمار و برنامهریزی جهاد کشـاورزی اسـتان کرمان، 81 ص.
چیذری ، ا. ح. و میرزایی خلیلآبادی ، ح. 1378 .روش قیمـت گـذاری و تقاضـای آب کشـاورزی بـاغهـای پسـته شهرسـتان رفسـنجان. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. : 26- 99. 113
خلیلیـان ، ص. و زارعمهرجـردی ، م. ر. 1384 .ارزشگـذاری آبهـای زیرزمینــی در بهــرهبــرداریهــای کشــاورزی: مطالعــه مــوردی گندمکاران شهرستان کرمان. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. 22. 51 :1-
سپه ،وند م. 1388 .مقایسه نیاز آبی، بهرهوری آب و بهرهوری اقتصادی آب در گندم و کلزار در غرب کشور در سالهای پر بـاران. مجلـه پژوهشی آب ایران. : 3- 63. 68
سلطانی ر. .غ ، 1372 .اقتصاد مهندسی. دانشگاه شیراز. 79 ص.
شـمسالـدینی ، ا. محمـدی ، ح. و رضـایی ، م. ر. 1389 .تعیـین ارزش اقتصادی آب در زراعت چغندرقند در شهرستان مرودشـت. مجلـه 103. 93- 26 : .چغندرقند
شهوالی ، ا. و ترکمنی ، ج. 1384 .تعیین مدل بهینه کشت محصـولات زراعی (مطالعه موردی: شهر مرودشت). مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران.
صابری ، ع. مظاهری ، د. و حیدری ، ح. 1385 .بررسـی تـ أثیر تـراکم و آرایش کاشت و برخی از خصوصیات زراعی ذرت تری وی کراس 647 .مجله علوم کشاورزی و منایع طبیعی. : 13- 67. 76
عبدالهی عزت آبادی ، م. و جوانشاه ا. ، 1386 .بررسی اقتصـادی امکـان اســتفاده از روشهــای نــوین عرضــه و تقاضــای آب در بخــش کشاورزی: مطالعه موردی مناطق پسته کـاری رفسـنجان. مجلـه پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی. : 75 113. -126
فرزام ،نیـا م. و زارعـی ، ق. 1387 .مـدیریت کـم آبیـاری چغندرقنـد بـا اسـتفاده از آبیـاری قطـرهای نـواری. مجموعـه مقـالات دومـین همایش ملی مدیریت شبکههای آبیاری و زهکشی دانشگاه شهید چمران اهواز.
کرباسی ع. ، شمسالدینی ، س. و رستگاری ،پور ف. 1388 .تعیین مزیت نسبی محصولات عمده زراعی در اسـتان کرمـان. مجلـه اقتصـاد کشاورزی و توسعه. -1 :65. 15
کریم ،زاده م. 1381 .بررسی تـأثیر آبیـاری قطـره ای، بـارانی و نشـتی سنتی بر کارایی مصرف آب در عملکرد کمی و کیفـی چغندرقنـد. پایاننامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشـکده کشـاورزی، دانشـگاه فردوسی مشهد.
کریمی ، م. و گرمکچی ا. ، 1387 .بررسی عملکرد و کارایی مصرف آب آبیاری ذرت دانهای در کشت یک و دو ردیفه در سیسـتم آبیـاری قطــرهای. مجموعــه مقــالات دومــین همــایش ملــی مــدیریت شبکههای آبیاری و زهکشی.
مرودشــ ،تی م. و فرجــود ، م. 1386 .تخمــین قیمــت آب در شــهر سروستان. مجله علمی پژوهشی توسعه آب. : 14 131. -138
موســوی ، ح. خلیلیــان ، ص. و وکیــلپــور ، م. 1386 . اثــر اســتفاده از سیستمهای آبیاری تحـت فشـار بـر کـارایی فنـی تولیدکننـدگان محصول سیبزمینی (مطالعه موردی: شهرستان شهرکرد). مجلـه پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی. : 76 171. -179
میرزائی ، ی. و خدادادی ، م. 1387 .بررسی اثرات روشهـای مختلـف تولید بر برخی از صفات سه رقم پیا در قالب طرح استمرار تولید در منطقه جیرفت. مجله پژوهش و سـازندگی در زراعـت و باغبـانی. 76. 69- 80 :
Cakir, R. 2004. Effect of water stress at different development stages on vegetative and reproductive growth of corn. Field Crops. 89: 1- 16.
Peji, P. Gvozdanovi, J. and Mili, M. 2011. Effect of irrigation schedules on yield and water use of onion. African Journal of Biotechnology. 14: 2644-2652.
Sharmasarkar, F. Sharmasarkar, S. and Miller, S. D. 2001. Assessment of drip and flood irrigation on water and fertilizer use efficiencies for sugar beets. Agricultural Water Management, 46: 242- 251.
Yuan, B. Nishiyama, S. and Kang, Y. 2003. Effects of different drip irrigation regimes on the growth and yield of drip- irrigated potato. Agricultural Water Management. 63: 153-167.
Zwart, S. J. and Bastiansen, W. 2004. Review of measured crop water productivity values for irrigated wheat, rice, cotton, and maize. Agricultural Water Management. 69:115-133.