تأثیر برداشت از آب‌های زیرزمینی بر درآمد کشاورزان مناطق بیابانی و غیر بیابانی ایران

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی کشاورزی- اقتصاد کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا.

چکیده

آب یکی از ارزشمند­ترین منابع طبیعی و یکی از نهاده­های اصلی تولید محصولات کشاورزی است. کشاورزی به علت وابستگی شدید به طبیعت، بزرگ‌ترین مصرف­کننده منابع آبی در بیش­تر کشورهاست. لذا امروزه مدیریت آب در این بخش نقش مهمی را در مصرف منابع آب کشورها ایفا می­کند. در نواحی خشک و نیمه­خشک مانند اکثر نقاط ایران به دلیل کمبود آب سطحی از منابع آب زیرزمینی استفاده می­شود. این پژوهش به بررسی و مقایسه اثرات ناشی از افت سطح آب­های زیر­زمینی بر درآمد کشاورزان نواحی روستایی ایران، نواحی بیابانی و نواحی غیر بیابانی آن طی سال­های 1389 تا 1393 می­پردازد. بدین منظور، تخمین توابع تولید (تابع تولید کاب-داگلاس) محصولات کشاورزی با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی و بسته نرم­افزاری Eviews صورت گرفت. نتایج نشان داد ازآنجاکه کشاورزی در مناطق خشک و بیابانی ایران به دلیل کمبود بارندگی و منابع آب سطحی ناچیز، مستلزم استفاده از منابع آب زیر­زمینی بیش­تری است، تأثیر محدود­کنندگی آب­های زیر­زمینی بر تولید و درآمد در نواحی بیابانی ایران، بسیار بیش­تر از نواحی غیر بیابانی آن بوده و کاهش این منابع در طول زمان، باعث کاهش بیش­تر درآمد کشاورزان این مناطق می­شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of Groundwater Exploitation on the Farmers' Income of the Desert and Non-Desert Regions of Iran

نویسندگان [English]

  • Maryam Ehsany 1
  • nader Mehregan 2
  • Hamid Balali 2
1 Master's student in Agricultural Engineering, Agricultural Economics, Bu-Ali Sina University
2 Professor of Economics, Faculty of Economics, Bu-Ali Sina University
چکیده [English]

Water is one of the most valuable natural resources and one of the main inputs for agricultural products manufacturing. Due to high dependence on regional condition, agriculture is the largest consumer of water resources in many countries. Hence, today, agricultural water management plays an important role in the use of water resources of these countries. In dry and semi-arid areas like most arts of Iran, because of lack of surface water, groundwater resources are used. This research investigates and compares the effects of the decrease in the surface of the groundwater on farmers' income in rural areas of Iran, desert areas and non-desert areas during 1389 to 1393. For this purpose, agricultural production function (The Cobb-Douglass production function) were estimated by using Ordinary Least Squares method and Eviews software. The results showed that since agriculture in arid and desert areas of Iran due to shortage of the rainfall and low surface water resources requires more usage of groundwater resources؛  so the effect of groundwater limitation on production and income in the desert areas of Iran is much more than its non-desert areas, and reducing those resources over time will reduce farmers' income more in these areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Groundwater
  • Irrigation
  • Farmers' Income
  • Water Restriction
  • Production Inputs

مراجع

بخشوده، م.، اکبری، ا.، 1388، اقتصاد تولید (کاربرد آن در کشاورزی)، انتشارات دانشگاه شهید باهنر کرمان.
بهراملو، ر. 1396. وضعیت موجود منابع آب زیرزمینی و نقش بهره­برداران کشاورزی در استفاده پایدار از آن‌ها: مطالعه موردی دشت­های کبودرآهنگ و ملایر، نشریه مدیریت آب در کشاورزی، جلد 4، شماره 1، ص 29-38.
پیشرو، ح.، عزیزی، پ. 1388. توسعه کشاورزی پایدار از طریق پایدارسازی درآمدهای کشاورزی، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی، سال اول، شماره چهارم.
حیدری، م.، سالارپور، م.، مهدی­زاده، م. ج. و پاک­نژاد، ح. ر. 1391. بررسی افت آب‌های زیرزمینی و تأثیر آن بر عملکرد محصولات زراعی استان کرمان با استفاده از الگوی Var. اولین کنفرانس راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار، تهران، وزارت کشور.
خالدی، ک.، پرمه، ز. 1384. بررسی وضعیت فقر در مناطق شهری و روستایی ایران 1375-1382، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال 13، شماره 49، ص 57-82.
ربیعی، ه.، سالار پور، م. ا.، صبوحی صابونی، م.1391. اثر متغیرهای اقتصاد کلان بر درآمد بخش کشاورزی ایران، تحقیقات اقتصاد کشاورزی، جلد 4، شماره 1، ص 65 -85.
سبزیان، س.، 1372. بررسی مهاجرت‌های روستایی در استان همدان، حوزه معاونت سیاسی امنیتی استانداری همدان، شورای اجتماعی استان، مرکز مطالعات فرهنگی استان همدان.
سیدان، س، م.، کهنسال، م، ر.، قربانی، م. 1395. بررسی اثرگذاری رفاهی بهره‌برداری بیش‌ازحد مجاز از منابع آب زیرزمینی در دشت همدان – بهار، مجله اقتصاد کشاورزی، جلد 10، شماره 3، ص 153-129.
 
طاوسی، م.، کاوه، ف.، علیزاده، ا.، بابازاده، ح. و تهرانی­فر، ع. 1395. اثر کم آبیاری و شوری بر میوه انار رقم شیشه کپ (مطالعه موردی شهرستان فردوس، خراسان جنوبی) ، نشریه آبیاری و زهکشی ایران، شماره 4، جلد 10، ص 499-507.
عادلی، ب.، مرادی، ح. ر.، کشاورز، م. و امیرنژاد، ح. 1393. خشک‌سالی و بازتاب­های اقتصادی آن در نواحی روستایی، مورد دهستان دودانگه در شهرستان بهبهان، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره 3، ص 131-148.
عبداللهی عزت‌آبادی، م.، سالار نظر رفسنجانی پور، س. 1384. نشریه‌ی علل و انگیزه‌های بهره‌برداری بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی در مناطق پسته‌کاری، شورای انتشارات موسسه‌ی تحقیقات پسته‌ی کشور.عرب مازار، ع.، حسینی نژاد، س. م. 1383. عوامل مؤثر بر فقر خانوارهای شاغل روستایی در ایران، جستارهای اقتصادی، شماره 1، ص 67-94.
فهمی، ه.، 1393، سومین گزارش ملی تغییر آب‌وهوا جهت ارائه به دبیرخانه کنوانسیون (UNFCCC)، بخش چهارم: ارزیابی آسیب­پذیری و سازگاری، زیر بخش منابع آب، سازمان حفاظت محیط‌زیست.
ولایتی، س.، 1389، بررسی اثرات و پیامدهای استخراج بیش‌ازحد آب زیرزمینی از آب‌خانه دشت مشهد با تأکید بر تغییرات Ec آب، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره 15.
Ehiakpor, D. S., Adzawla, W. and Danso-Abbeam, G. (2016). Effect of access to agriculture credit on farm income in the Talensi district of northern Ghana. Russian journal of agricultural and socio-economic sciences.
Jiao, X. Smith-Hall, C., Theilade, I., (2015), Rural household incomes and land grabbing in Cambodia, Land Use Policy, vol.48:317–328
Moinoddini, Z., (2014), Impact of irrigation groundwater price and quota policies in changing cropping patterns in the province Kerman in Iran, International Journal of Advanced Biological and Biomedical Research, vol. 2: 2735- 2742 Sekhri, S., (2014), Wells, Water, and Welfare: The Impact of Access to Groundwater on Rural Poverty and Conflict, American Economic Journal: Applied Economic, vol.6 (3):76-102
Sharif, M., Ashok, k. R., (2011), Impact of Groundwater Over-draft on Farm Income and Efficiency in Crop Production, Agricultural Economics Research Review, vol. 24:291-300
Wang, Z., Huang, Q., Giordano, M., (2015), The effect of private tubewells on income and income inequality in rural Pakistan,Journal of Hydrology, vol. 527: 50–61.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار