2024-03-28T20:44:43Z
https://wmaj.iaid.ir/?_action=export&rf=summon&issue=11596
مدیریت آب در کشاورزی
2476-4531
2476-4531
1395
3
1
تبیین رابطه شوری آب آبیاری و شوری خاک
سید علیمحمد
چراغی
مهدی
کریمی
درک صحیح از رابطه شوری آب آبیاری و شوری خاک برای تفسیر دقیق دادههای حاصل از آزمایشهای شوری و یا مشاهدات مزرعهای ضروری است. شوری خاک به دو صورت شوری عصاره اشباع (ECe) و شوری محلول خاک (ECss) بیان میشود و اغلب از ECe استفاده میگردد. عموماً تصور بر این است که مقدار شوری خاک (ECe) همواره بیشتر از شوری آب آبیاری (ECiw) است، لیکن ECeمیتواند از ECiw کمتر و یا بیشتر باشد. عامل تعیینکننده در برقراری این رابطه مقدار جزء آبشویی است. در لایهای از منطقه توسعه ریشه که درصد جزء آبشویی در آن بالا است ECe کمتر از ECiw خواهد بود. دادههای مزرعهای نشان میدهد که ECe در منطقه توسعه ریشه میتواند حتی به نصف ECiw کاهش یابد. در این مقاله همچنین نشان داده خواهد شد که ECe در فاصله زمانی بین دو آبیاری تغییر ننموده و ثابت باقی میماند علیرغم اینکه ECss باگذشت زمان همراه با برداشت آب توسط گیاه افزایش مییابد.
آبیاری
جزء آبشویی
شوری محلول خاک
شوری عصاره اشباع خاک
2016
09
10
1
8
https://wmaj.iaid.ir/article_87235_6312cc039a769b0fc0e0786c0edd29e3.pdf
مدیریت آب در کشاورزی
2476-4531
2476-4531
1395
3
1
عوامل مؤثر بر میزان مشارکت شالیکاران در حفظ و نگهداری کانالهای آبیاری پوششدار درجه سه
محمدجواد
زالی پور
محمد کریم
معتمد
پوشش کانالهای آبیاری منجر به افزایش مقاومت دیوارههای خاکی آنها در مقابل آب، کاهش نفوذ و تلفات آب میگردد که برای افزایش راندمان انتقال آب یک امر ضروری است. کانالهای آبیاری نیاز به هزینه زیادی برای حفظ و نگهداری دارند که باید توسط دولت و بخش عمومی تأمین شود. مشارکت بهرهبرداران در حفظ و نگهداری از کانالهای آبیاری امری ضروری است. پژوهش حاضر باهدف بررسی میزان مشارکت شالیکاران در حفظ و نگهداری کانالهای آبیاری پوششدار درجه سه در شهرستان رشت بهصورت میدانی صورت گرفته است. هدف پژوهش حاضر، بررسی ویژگیهای فردی، اجتماعی- اقتصادی کشاورزان شالیکار و تأثیر آن بر مشارکت آنها در حفظ و نگهداری کانالهای آبیاری میباشد. ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه میباشد که پایایی آن از طریق آلفای کرون باخ مقدار 75% تائید گردیده است و روایی آن با نظرسنجی از 15 نفر اساتید و کارشناسان مربوطه مورد تائید قرارگرفته است. جامعه آماری این پژوهش کشاورزان شالیکاری شهرستان رشت است که در طول 1628 متر از کانالهای آبیاری درجه سه 203 نفر میباشند. حجم نمونه با استفاده از جدول گرجسی- مورگان 133 تعیین و نمونههای انتخابی بهصورت نمونهگیری کاملاً تصادفی انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان میدهد که بین ویژگیهای فردی سن و سطح تحصیلات، شغل اصلی و مالکیت، عضویت در نهادهای اجتماعی و وضعیت اقتصادی شالیکاران با مشارکت آنها در حفظ و نگهداری کانالهای آبیاری رابطهی معنیداری وجود دارد.
شالیکاران گیلانی
مشارکت
وضعیت اقتصادی و اجتماعی
کانالهای آبیاری
2016
09
10
9
18
https://wmaj.iaid.ir/article_87236_1941c4c8d597143b9de4a101272138a7.pdf
مدیریت آب در کشاورزی
2476-4531
2476-4531
1395
3
1
جوانهزنی و رشد گیاهچه ارقام گلرنگ در شرایط تنش کمبود آب
ابوالفضل
ناصری
ساناز
عزت پور
محمدباقر
خورشیدی
اکبر
عبدی قاضی جهان
بهمنظور نشان دادن اثر تنش کمبود آب بر جوانهزنی بذور ارقام مختلف گلرنگ، آزمایشی بر شش رقم گلرنگ به نامهای دیزج حسین بگ مرند، کوشک سرای مرند، آق کند میانه، آن 50 و 917405 و 51063 و پتانسیل اسمزی در سه سطح صفر، 6/0- و 7/1- بار انجام شد. نتایج نشان داد سطوح مختلف تنش، اثرات معنیداری بر روی درصد جوانهزنی، طول ساقه چه و طول گیاهچه داشت. ارقام مختلف گلرنگ نیز درصد جوانهزنی متفاوتی داشتند. تنش در سطح 7/1- بار موجب کم شدن طول گیاهچه، طول ساقه چه و طول ریشهچه گردیده است. بر اساس قوه نامیه و درصد جوانهزنی بذر میتوان گفت ارقام دیزج حسین بگ مرند، آق کند میانه و کوشک سرای مرند بیشترین درصد جوانهزنی را داشته و از قوه نامیه بالائی برخوردار بوده و از این نظر، میتواند ارقام مناسبی باشند.
تنش کمبود آب
پتانسیل اسمزی
جوانهزنی بذر
گلرنگ
2016
09
10
19
24
https://wmaj.iaid.ir/article_87237_de7f8947070c5009d0374bf8caae2b22.pdf
مدیریت آب در کشاورزی
2476-4531
2476-4531
1395
3
1
حکمرانی آب: مروری بر مفاهیم، چالشها، ابزارها و تدابیر نهادی
فاطمه
عسگری بزایه
آب منبع طبیعی ضروری است که چشماندازهای منطقهای را شکل میدهد و برای کارکرد اکوسیستمها و زندگی مطلوب انسانی بسیار حیاتی میباشد. در حال حاضر، این منبع حیاتی، تحتفشار فزایندهای قرار دارد. تغییرات رژیمهای هیدرولوژیکی به دلیل تغییرات اقلیمی، جمعیتی و اقتصادی پیامدهای جدی را برای مردم و محیطزیست به بار آورده است. کنگرههای بینالمللی اخیر آب و منابع منتشرشده، بر اهمیت حکمرانی آب در تعیین توان یک کشور برای مقابله با چالشهای آتی آب تأکید نمودهاند. درواقع، بسیاری از آنها در این زمان بهدرستی اعلام نمودهاند که بحران جهانی آب، بحران حکمرانی میباشد و نه بحران کمیابی. با بررسی منابع و مطالعات انجامگرفته در مورد مدیریت منابع آب در ایران میتوان اذعان داشت که مفهوم حکمرانی بهطور عام و حکمرانی آب بهطور خاص، موضوع قابلبحثی است که بسیاری از زوایای آن هنوز بهدرستی تبیین نشده است، و جای خالی بسیاری از مباحث مطرحشده در ادبیات جهانی مطالعات آب در این زمینه در ایران احساس میگردد. این مقاله تلاش مینماید با بهرهگیری از ادبیات جهانی آب؛ مفاهیم، چالشها، ابزارها و تدابیر نهادی این مسئله را بررسی نماید.
حکومت
سیاست
مدیریت آب
دولت
2016
09
10
25
34
https://wmaj.iaid.ir/article_87314_8f3a5e2d793b90b06a4e52f79d3b00f2.pdf
مدیریت آب در کشاورزی
2476-4531
2476-4531
1395
3
1
مدیریت آبیاری در کشت گل محمدی
فرحناز
سهراب
قاسم
زارعی
کشور ایران به لحاظ شرایط مناسب اقلیمی و تنوع آب و هوائی، دارای پتانسیل بالائی در تولید گیاهان زینتی و داروئی است. کشت این گیاهان به دلیل ویژگیهای متعدد ازجمله؛ امکان پالایش پارامترهای محیطی، بهرهوری بالاتر نهادههای تولید، ارزبری کم، امکان تولید خارج از فصل، ارزشافزودۀ بالا و ایجاد شغل و ارزآوری، از سالهای اواخر دهه 70 شمسی از رشد فزایندهای برخوردار شده است. به همین دلیل دولت اخیراً، سرمایهگذاریهای کلانی برای ایجاد زیرساختهای لازم (احداث مجتمع و شهرکهای گلخانهای و احداث چهار پایانه تخصصی صادرات گل و گیاه در شهرهای تهران، محلات، دزفول و تنکابن) بهمنظور اصلاح ساختار نظام عرضه و فروش محصول انجام داده است. علیرغم تنوع وسیع اقلیمی و امکان کشت گونههای دارویی و تزئینی مختلف و متناسب با شرایط اقلیمی در هر منطقه در کشور، قسمت قابلتوجهی از آن، در مناطق خشک و نیمهخشک واقعشده و ازنظر تأمین و تخصیص منابع آبی دارای محدودیت است. بنابراین نیاز به برنامهریزی مناسب بهمنظور استفاده بهینه از منابع محدود آب در کشور احساس میشود. دراینارتباط، یکی از اهداف مهم در کشت و اهلی کردن گیاهان دارویی و تزئینی، برنامهریزی آبیاری برای تولید این محصولات است. گل محمدی یکی از گیاهانی است که به لحاظ داشتن کاربردهای چندگانه تزئینی، دارویی و بهداشتی، دارای ارزش و جایگاهی ویژهای برای تجارت جهانی است. گونه ایرانی این گل در دنیا منحصربهفرد است. این گیاه بسیار مقاوم به شرایط محیطی بوده و اکثر شرایط آب و هوائی را بهخوبی تحمل میکند. همچنین، نسبت به کمآبی مقاوم بوده و بسته به منطقه کشتشده، بین 7 تا 15 روز یکبار در زمان گلدهی و 20 تا 30 روز یکبار در دیگر دورههای رشد، آبیاری میشود. توسعه روزافزون کشت گل محمدی در عرصه کشاورزی کشور بهویژه در استانهایی با اقلیم خشک و نیمهخشک با توجه به مقاومت این گیاه به شرایط کمآبی میتواند بهعنوان یک محصول راهبردی در زمینه حمایت از اقتصاد روستائیان، اشتغالزایی جوانان با توسعه صنایع کوچک جایگاه خاصی را به خود اختصاص دهد. هدف از این مقاله ضمن مرور قابلیتهای گل محمدی بهعنوان گیاه بومی کشور در سازگاری با شرایط فزایندۀ خشکی و خشکسالی، ترسیم مدیریت آبیاری این گل است.
برنامهریزی آبیاری
سیستم آبیاری
کمآبیاری
گل محمدی
2016
09
10
35
48
https://wmaj.iaid.ir/article_87315_adedbf7860876e6c4c4cceb08be0855f.pdf
مدیریت آب در کشاورزی
2476-4531
2476-4531
1395
3
1
کاهش تلفات نشت آب در استخرهای ذخیره با پوشش های ژئوممبران
رضا
بهراملو
سید حسین
موسوی فضل
نادر
عباسی
در بخش کشاورزی مقدار زیادی آب از طریق کانالهای انتقال و استخرهای ذخیره از طریق نشت هدر میرود. پوشش کانالها و استخرهای ذخیره آب، نقش مهمی در جلوگیری از هدر رفت آب دارند. در سالهای اخیر استفاده از پوششهای ژئوممبران در استخرهای ذخیره آب استان سمنان رایج شده است. این پژوهش بهمنظور مقایسه مقدار نشت آب از پوششهای ژئوممبران و سنگ و ملات ماسه سیمان (با رویه سیمانی)، بهصورت میدانی در شرق استان سمنان انجام شد. پس از جمعآوری اطلاعات لازم در مورد پروژههای اجراشده در منطقه، تعدادی از آنها برای ارزیابی انتخاب شدند. برای اندازهگیری مقدار نشت از بدنهها و کف استخرها از روش حوضچهای و لولههای مرتبط استفاده شد. بر اساس نتایج نشت آب در استخرها با پوشش ژئوممبران از 5/4 تا 46 و بهطور متوسط 25 میلیمتر در مترمربع در روز (025/0 مترمکعب در مترمربع در روز) میباشد. در استخرهای با پوشش سنگ و ملات و رویه سیمان، مقدار نشت آب از 5/74 تا 84 و بهطور متوسط 80 میلیمتر در مترمربع در روز تعیین شد؛ یعنی میانگین نشت آب در پوششهای ژئوممبران تقریباً یکسوم تلفات در پوششهای سنگ و ملات با رویه سیمانی میباشد. بازدیدهای میدانی نشان داد، استخرهایی که پوشش ژئوممبران در آنها باکیفیت خوب اجراشده است، مقدار نشت بسیار کمتری داشته (20 درصد میانگین) و نشت زیاد آب بیشتر در پروژههایی است که توسط پیمانکاران کمتجربه اجرا گردیده و منجر به نشت زیاد آب از محل اتصال لایهها گردیده است. همچنین نتایج بررسیها بیانگر این است که مدتزمان اجرای پوشش ژئوممبران در حدود 25 درصد زمان اجرای پوشش سنگ و ملات میباشد. نتایج این پژوهش در کل برتری پوششهای ژئوممبران را نسبت به پوشش سنگ و ملات با رویه سیمان نشان داد. بر اساس بررسیهای انجامشده و نظر کارفرما یا بهرهبرداران، پیمانکاران و ناظرین پروژهها، دلایل اصلی استقبال از پوششهای ژئوممبران افزایش سرعت کار، کاهش مدتزمان اجرای پروژه، هزینههای کمتر، دوام بیشتر و آببندی بسیار خوب آنها میباشد.
ارزیابی
استخرهای ذخیره آب
پوشش ژئوممبران
پوشش سنگ و ملات
تلفات نشت آب
2016
09
10
58
49
https://wmaj.iaid.ir/article_87316_635e09c9293edc3467161507b3f73e52.pdf
مدیریت آب در کشاورزی
2476-4531
2476-4531
1395
3
1
بررسی مسائل، مشکلات و اثرات زیستمحیطی آبیاری موضعی نواری
خالد
احمدالی
عبدالمجید
لیاقت
عباسعلی
پورمحسنی
آبیاری اراضی زراعی به روش موضعی نواری (نوارهای تیپ) یکی از مسائلی است که امروزه شاهد گسترش روزافزون آن در اکثر نقاط کشور هستیم. تأکید و تمرکز بیشازحد بر مسئلهی کمبود آب، گهگاه باعث ارائهی راهکارهایی نظیر آبیاری تیپ برای زراعتها میشود که ممکن است بهطور موقت مشکلات منابع آب را تخفیف داده اما با گذر زمان اثرات سوء جبرانناپذیری بر محیطزیست بگذارد. در این مقاله علاوه بر بحث و بررسی مسائل و مشکلات ذاتی آبیاری موضعی تیپ، با انجام محاسبات مربوط به میزان پلاستیکی که در این روش ممکن است وارد محیطزیست شود، به بررسی مسائل و مشکلات زیستمحیطی این روش پرداختهشده است. محاسبات نشاندهندهی این واقعیت است که در صورت ادامهی این روند سهم کشاورزی در تولید ضایعات پلاستیکی بسیار زیاد خواهد بود. اثرات پلاستیکهای پلیاتیلن بر محیطزیست شامل جابجایی تکههای پلیاتیلن در اثر باد و یا سایر عوامل و تبدیل آلودگی از یک منبع نقطهای و متمرکز به یک آلاینده با ابعاد گسترده و غیرمتمرکز و درنتیجه شیوع تصاعدی اثرات نامطلوب آن نظیر خفه شدن حیوانات دریایی در اثر خوردن ذرات شناور پلاستیکی و یا گرفتار شدن در زبالههای پلاستیکی و ایجاد اختلالات هورمونی در آنها و نهایتاً ورود به چرخهی غذایی انسان، اثر پلاستیکهای پلیاتیلن بر دامها، آلودگی منابع خاک و آب و ماندگاری بالا، کاهش میزان تهویهی خاک، ایجاد آلودگی بَصَری و کاهش توریست، ایجاد سموم مضر نظیر دیاکسید کربن، دیوکسینهای خطرناک در اثر سوزاندن نوارهای تیپ و تهدید کیفیت هوا و نهایتاً کمک به تشدید گرمایش جهانی است. در صورت لحاظ ننمودن این ملاحظات از طرف سیاستگذاران و مدیران آب کشور ممکن است این روش آبیاری علاوه بر هدر دادن سرمایههای ملی، باعث از بین رفتن منابع طبیعی و بهرهبرداری ناپایدار از خود روش شود.
آلودگی
بهره برداری ناپایدار
دیوکسین
زباله های پلاستیکی
2016
09
10
59
72
https://wmaj.iaid.ir/article_87317_86c45ea189344382192bb9da9264b728.pdf