چالش‌هایی در استفاده از سیستم‌های نمک‌زدایی آب گلخانه‌ای

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی (دانشیار پژوهشی) مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی؛ سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

2 مربی پژوهشی، بخش فنی و مهندسی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان؛ سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

3 عضو هیئت‌علمی (دانشیار پژوهشی) مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی؛ سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

تولید محصولات کشاورزی در گلخانه­ها و محیط­های کنترل‌شده، به دلیل امکان افزایش بهره­وری استفاده از آب و سایر نهاده­های کشاورزی، اشتغال­زایی، ارزش‌افزوده تولید در خارج از فصل و ... جزو مواردی است که موردتوجه و در دستور کار متولیان بخش کشاورزی و باغبانی کشور قرارگرفته است. در همین حال و درنتیجه کاهش کمیت و کیفیت آب آبیاری در دسترس، مشکلاتی در گلخانه­های دایر به­وجود آمده است. این شرایط، گلخانه­داران را به سمت استفاده از سیستم­های نمک­زدایی از آب یا به‌اصطلاح «آب‌شیرین‌کن» سوق داده است. کاربرد این سیستم­ها با تولید شورابه (پساب) کم کیفیتی همراه است که دفع آن مورد اشکال است. از همین رو، وضعیت تعدادی از گلخانه­های دارای سیستم نمک­زدایی از آب در استان­های اصفهان، قزوین و البرز، ازنظر چگونگی دفع پساب شور آن‌ها موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که گزینه اصلی دفع شورابه سامانه­های نمک­زدایی، تخلیه بدون ضابطه به اراضی اطراف گلخانه­ها بوده و پس‌ازآن، استفاده تلفیقی با آب چاه برای کشاورزی در فضای باز، تخلیه به چاه‌های محلی و تخلیه به ترانشه‌ها و حوضچه­های خاکی نفوذ قرار داشت. متأسفانه به علت فقدان متولی مشخصی جهت کنترل و نظارت بر اجرا و بهره‌برداری از این ادوات و رعایت نشدن هرگونه ملاحظاتی درزمینه دفع پساب­ها، وضعیت نامناسبی در مناطق بررسی‌شده در حال وقوع است. چنین به نظر می­رسد که با ادامه روند فعلی، ایجاد مشکلات جدی از نظر گسترش آلودگی منابع آب‌وخاک دور از انتظار نبوده و ممکن است شرایط غیرقابل بازگشتی را بر محیط‌زیست کشور تحمیل نماید. لذا بایستی هرچه سریع­تر به این وضعیت سروسامان اساسی داده شود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Challenges in the use of greenhouse water desalination systems

نویسندگان [English]

  • Alireza Hassanoghli 1
  • Masoud Farzamnia 2
  • Qasem Zarei 3
1 Associate Professor of Agricultural Engineering Research Institute; Agricultural Research, Education and Extension Organization, Karaj, Iran
2 Instructor, Agricultural Engineering Research Department, Isfahan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Isfahan, Iran.
3 Associate Professor of Agricultural Engineering Research Institute; Agricultural Research, Education and Extension Organization, Karaj, Iran
چکیده [English]

Agricultural crop production in greenhouses and controlled environments, due to the possibility of increasing the productivity of water and other agricultural inputs, employment creation, value-added off-season production and etc. is among the items that have been considered in the agenda of the agricultural and horticultural authorities of Iran. At the same time and as the result of decreasing in the quantity and quality of available irrigation water, issues have arisen in the established greenhouses. These conditions have led the greenhouse owners to use water desalination systems. The use of these systems is associated with the production of low quality brine, which has some problems with disposal. Therefore, the status of some greenhouses with water desalination system in Isfahan, Qazvin and Alborz provinces was studied for their saline effluent disposal. The results showed that the main alternative for brine disposal of desalination systems was unregulated land evacuation around the greenhouses and then, combined use with well water for outdoor farming, recharge of local wells and discharge into infiltrated trenches and ponds were in the following ranks. Unfortunately, due to the lack of a definite organization to control and monitor the implementation and operation of these equipments and lack of such brine disposal considerations, inappropriate situation is occurring in the surveyed areas. It seems that as the current trend continues, serious problems in means of water and soil resources contamination are not unexpected and may impose irreversible conditions on the country's environment. Therefore, this situation must be fundamentally addressed as soon as possible.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Brine disposal
  • Desalination
  • Environment
  • Greenhouse
  • Reverse Osmosis
  • Water quality
جوانشاه، ا.، عبدالهی عزت آبادی، م. و صداقتی، ن. 1384. بررسی اقتصادی و اجتماعی امکان استفاده از دستگاه­های آب‌شیرین‌کن در باغات پسته شهرستان رفسنجان. گزارش پژوهشی، مؤسسه تحقیقات پسته کشور.
حسن­اقلی، ع. و فرزام­نیا، م. 1397. چگونگی دفع شورابه حاصل از سامانه­های نمک­زدایی آب گلخانه‌ای در استان اصفهان. چهارمین کنگره مهندسی و مدیریت آب‌وخاک ایران، پردیس کشاورزی دانشگاه تهران، 23-22 آبان ماه، 9 صفحه.
حسن­اقلی، ع. و زارعی، ق. 1395. بررسی نحوه دفع پساب حاصل از سیستم نمک­زدایی در گلخانه­های استان قزوین و البرز و میزان شوری و واکنش آن. کنگره علوم و مهندسی آب و فاضلاب ایران، دانشگاه تهران، 27-26 بهمن‌ماه، 8 صفحه.
رازقی، ن. و منصوری، ر. 1391. نمک­زدایی از آب‌های شور و لب شور (علم و صنعت). ناشر: مهندسین مشاور نارون آرا.
محمدی، م. و گل محمدی، گ. 1387. مبانی روش­های شیرین­سازی آب‌شور (ترجمه). دانشگاه تربیت مدرس، پژوهشکده مهندسی آب. شماره 1.
FAO. 1985. Water quality for agriculture. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Irrigation and Drainage paper 29, Rev. 1. FAO. Rome.