الگوی توزیع رطوبت در خاک لومی شنی از یک منبع نقطه‌ای زیرسطحی

نویسندگان

1 بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.

2 بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران.

چکیده

با توجه به کاهش کیفیت و کمیت منابع آبی در اغلب استان‌های کشور و لزوم استفاده پایدار از سامانه‌های آبیاری تحت‌فشار طراحی و اجرای دقیق آن‌ها ضرورت دارد. یکی از روش‌های جدید آبیاری موضعی در کشور، آبیاری قطره‌ای زیرسطحی می‌باشد که موجب کاهش تبخیر از سطح خاک می‌گردد. اطلاعات دقیق از الگوی توزیع رطوبت در این سامانه در بافت‌های خاک ضروری است. در یک پروژه تحقیقاتی با تیمارهای دبی‌های قطره‌چکان‌ها (2 و 6/3 لیتر در ساعت) و عمق‌های کارگذاری لوله‌های آبده قطره‌چکان‌دار (30 و 45 سانتی‌متر) در یک خاک زراعی فاقد پوشش گیاهی در ایستگاه تحقیقاتی کرمان، تأثیر عمق نصب و تغییرات دبی قطره‌چکان بر الگوی توزیع رطوبت خاک موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در بافت خاک لوم شنی و با توجه به خاصیت صعود شعریه خاک عمده حرکت آب از عمق نصب 30 سانتی‌متری قطره‌چکان به سمت لایه سطحی خاک بوده است. درحالی‌که در عمق نصب 45 سانتی‌متری قطره‌چکان، شکل منحنی‌های پیاز رطوبتی خاک در جهت افقی و عمودی حالت تقارن داشته‌اند. همچنین افزایش دبی قطره‌چکان از 2 به 6/3 لیتر بر ساعت در عمق نصب 30 سانتی‌متر سبب افزایش حرکت جانبی آب در خاک شده، اما در عمق نصب 45 سانتی‌متر به‌طور محسوسی سبب تغییرات رطوبت خاک در لایه‌های پایین‌تر نیز شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Moisture Distribution Pattern in Sandy Loam Soil from a Subsurface Point Source

نویسندگان [English]

  • Amir Eslami 1
  • Hormozd Naghavi 2
1 Agricultural Engineering Research Department, Agricultural and Natural Resources Research Center of Fars, AREEO, Shiraz, Iran.
2 Research Assistant of Soil and Water Research Department, Agriculture and Natural Resources Research Center of Kerman; AREEO, Kerman, Iran.
چکیده [English]

Due to the decline in the quality and quantity of water resources in most part of country a sustainable use of pressurized irrigation systems is required. Herein subsurface drip irrigation as one of the micro irrigation system has been introduced, which reduces evaporation from the surface of soil. Hence, a research project with two treatments of emitter discharge (2, 3.6 liters per hour) and 2 depths of emitter installation from soil surface (30 and 45 cm) were conducted in a soil devoid of vegetation in Kerman research station. The aim of the project was study the effect of the installation depth and discharge of emitter on variation of soil moisture distribution. The results showed that in sandy loam soil texture and according to the properties of soil capillaries, major of water movement has been from emitter installation depth on 30 cm toward soil surface layer. While at emitter installation depth on 45 cm, curves of soil moisture pattern in horizontal and vertical direction were symmetric modes. Also, the emitter discharge increased from 2 to 3.6 lph at a depth of 30 cm, increases the lateral movement of water in the soil, but in the installation depth of 45 cm, significantly due to changes has been in soil moisture in the lower layers as well.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reduce evaporation
  • subsurface drip irrigation
  • wet distribution pattern
  • wet zon
اسلامی، ا.، و نقوی، ه. 1389. بررسی امکان استفاده از آب باکیفیت نامتعارف در سیستم آبیاری قطره‌ای زیرسطحی در کانال کود باغات پسته. گزارش پژوهشی، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، 58 صفحه.
دستورانی، م.ت.، صادق‌زاده، م.ع.  و حشمتی، م. 1387. بررسی کارایی آبیاری زیرسطحی در میزان رشد و تولید درختان پسته. مجله علوم و صنایع کشاورزی، ویژه آب‌وخاک، جلد 22، شماره 1، ص 47-36.
سهرابی، ت.، و گازری، ن. 1375. بررسی کارایی آبیاری زیرزمینی با لوله‌های لاستیکی تراوا. مجموعه مقالات دومین کنگره ملی مسائل آب‌وخاک کشور، تهران.
سیاری، ن.، قهرمان، ب.  و داوری، ک. 1386. بررسی توزیع رطوبت خاک تحت سیستم آبیاری قطره‌ای زیرسطحی (SDI) در باغ‌های پسته (مطالعه موردی: اراضی رفسنجان با آب‌های شور). پژوهش کشاورزی: آب، خاک و گیاه در کشاورزی، جلد 7، شماره 3، ص 77-65.
محمدی محمد آبادی ا.، حسینی فرد، س.ج.  و صداقتی، ن. 1387. اثرات تغییر سیستم آبیاری از روش سنتی (غرقابی) به زیرسطحی بر درختان بارور پسته در کرمان. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 12، شماره 43، ص 45-29.
ملکیان ر.، حیدرپور، م.،  مصطفی‌زاده فرد، ب.  و عابدی کوپایی، ج. 1387. تأثیر آبیاری سطحی و زیرسطحی با پساب تصفیه‌شده بر خصوصیات چمن برموداگراس. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 15، شماره 4، ص 55-45.
نجفی پ.، موسوی، س.ف. و فیضی، م. 1385. تأثیر کاربرد آبیاری قطره‌ای زیرسطحی با پساب فاضلاب در آبیاری دو محصول گوجه فرنگی و بادمجان. مجله علوم خاک و آب، جلد 20، شماره 1، ص 163-155.
مزیدی م.، معروف‌پور، ع.  و بهرام‌نژاد، ب. 1388. بررسی دقت مدل‌های انعکاس‌سنجی حوزه زمانی برای برآورد رطوبت. مجله‌ پژوهش آب ایران، سال 3، شماره 5، ص 52-41.
 
Ayars, J.E., R.A. Schoneman, F. Dale, B. Meso and P. Shouse. (2001). Managing subsurface drip irrigation in the presence of shallow ground water. Agricultural Water Management, 47:243-264.
Elmaloglou, S., and E. Diamantopoulos. 2009. Simulation of soil water dynamics under subsurface drip irrigation from line sources. Agricultural Water Management, 96:1587-1595.
Kandelous, M. M., and J. Simunek. 2010. Numerical simulations of water movement in a subsurface drip irrigation systemunder field and laboratory conditions using HYDRUS-2D. Agricultural Water Management, 97:1070-1076.
Oron, C.J., Y. Demalach, L. Gillerman, I. David and V.P. Raco. 1999. Improved saline water under subsurface drip irrigation. Agricultural Water Management, 39(1): 19-33.
Patel, N. and T.B.S. Rajput. 2007. Effect of drip tape placement depth and irrigation level on yield of potato. Agricultural Water Management, 88:209-223.
Singh, D. K., T.B.S. Rajput, H.S. Sikarwar, R. N. Sahoo and T. Ahmad. 2006. Simulation of soil wetting pattern with subsurface drip irrigation from line source. Agricultural Water  Management, 83:130-134.