ارتباط بین استفاده از طرح‌های مختلف آبیاری تناوبی با رضایت‌مندی آب‌بران شهرستان رشت و پرداخت آب‌بها

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه آزاد واحد رشت و کارشناس شرکت بهره‌برداری شبکه آبیاری و زهکشی گیلان

2 دانشیار و عضو هیات علمی گروه مهندسی آب دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان و گروه پژوهشی مهندسی آب و محیط‌زیست پژوهشکده حوزه آبی دریای خزر، رشت

3 استادیار و عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیلان

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی وجود ارتباط بین استفاده از طرح‌های مختلف آبیاری تناوبی با رضایت­مندی آب­بران شهرستان رشت و پرداخت آب‌بها در دوره آماری 92-1379 است. پژوهش حاضر توصیفی – پیمایشی و از لحاظ هدف کاربردی است. جامعه موردمطالعه، شالی­کاران شهرستان رشت و روش نمونه­گیری منظم بوده است. از میان 78000 نفر آب­بر طرف قرارداد شرکت بهره­برداری شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود و با استفاده از فرمول کوکران، 384 نفر از سه روستای بیجارکنار، گورابسر و دهنه­سر شیجان در سه شبکه آبیاری (مدرن، تلفیقی و سنتی) برگزیده شدند. ابزار گردآوری داده­ها، مستندات آبیاری و پرداخت آب‌بها طی دوره آماری بوده و برای سنجش رضایت آب­بران از پرسش­نامه محقق ساخته با 50 سؤال استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل داده­ها بر اساس آمار توصیفی و استنباطی (آزمون فریدمن، آزمون کی دو و ضریب وی کرامر) صورت گرفت. یافته­های تحقیق نشان داد برنامه­های اجرایی آبیاری متناوب در بهترین و بدترین سال آبی از نظر زمان شروع دوره، آغاز نوبت­بندی و طول دوره­های قطع آب بر نظرات آزمودنی­ها با تقریب بالا منطبق است. رضایت­مندی شالی­کاران در بهترین سال آبی در سطح بالا و در بدترین سال­های آبی در سطح متوسط رو به پایین ارزیابی شد. همچنین درصد پرداخت آب‌بهای زراعی در بهترین سال آبی بیشترین مقدار و در سال­های کم آب کمترین مقدار بود. با توجه به یافته­های پژوهش، فرض­های سه­گانه تحقیق و معنی­دار بودن ارتباط مستقیم بین متغیرهای تحقیق تائید شد. لذا بین استفاده از طرح­های مختلف آبیاری تناوبی با رضایت­مندی آب­بران و پرداخت آب­­بها در شهرستان رشت رابطه معنی­دار مستقیم وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

the Relationship between the Use of Different Intermittent Irrigation Plans and Water Supply Satisfaction in Rasht City

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Qorbanipour 1
  • Mohammad Reza Khaledian 2
  • Hoda Hallajzadeh 3
1 MSc. Student, Department of Agricultural Economic, Islamic Azad University, Rasht Branch, Rasht, Iran
2 Associate Professor, Department of Water Engineering, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Rasht and Department of Water Engineering and Environment, Caspian Sea Basin Research Center
3 Assistant Professor, Department of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, University of Guilan, Rasht, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the relationship between the use of different intermittent irrigation plans with water supply satisfaction in Rasht city and the payment of water price in the period of 2000-2013. The present study is a descriptive-survey and applied purpose study. The study population consisted of paddy farmers in Rasht city and systematic sampling method. Of 78,000 water supply contractors of Sefidrood irrigation and drainage company, 384 were selected from three villages of Bijarkenar, Gorabsar and Dahanehsar in three irrigation networks (modern, semi-modern, and traditional) using Cochran formula. The data collection tool were irrigation documentation and water payment during the statistical period and a researcher-made questionnaire with 50 questions used to measure water satisfaction. Data were analyzed using descriptive and inferential statistics (Friedman test, Chi-square test, and Cramer’V coefficient). The findings of the study showed that intermittent irrigation programs in the best and worst of the water year correspond to the subjects'' views with respect to the time of beginning of the period, the beginning of the shift, and the length of the water discontinuation periods. Paddy farmers'' satisfaction was evaluated at the best water year at the highest level and at the worst water year at the moderate downward level. In addition, the percentage of payment of irrigation water price was the highest in the best water year and the lowest in the worst water year. According to the findings of the study, the three hypotheses of the research and the significance of the direct relationship between the research variables were confirmed. Therefore, there is a significant direct relationship between the use of different intermittent irrigation plans with water supply satisfaction and water supply in Rasht city during the period of 2000-2013.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agricultural Water Price
  • Scheduling
  • Sefidrood Irrigation and Drainage Net
آب منطقه­ای گیلان. 1394. دفتر مطالعات پایه منابع آب. http://www.glrw.ir/SC.php.
آرمن، س.ع.، حبیبیان، م.، بهتاش، م.ج. 1386. شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر نرخ آب‌بها کشاورزی در شبکه آبیاری دز از دیدگاه کشاورزان، مجله علمی کشاورزی.  30(4-ب):51-41.
افشار، ب. 1383. عملیاتی نبودن آیین‌نامه مصرف بهینه آب کشاورزی. اولین همایش بررسی مشکلات شبکه‌های آبیاری و زهکشی و مصرف بهینه آب کشاورزی. تهران.
بهره­دار، د. 1383. بررسی روند بهره­برداری از شبکه آبیاری مغان. چهارمین کارگاه فنی ارزیابی عملکرد سیستم‌های آبیاری و زهکشی. تهران.
چیمه، ط.، ابراهیمی، ک. 1390. مقایسه ارزش اقتصادی آب کشاورزی و آب بهای مقرر دشت قزوین. چهارمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران. تهران. دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
حسن­لی، ع. م. 1383. ارزیابی مؤلفه‌های مختلف بر آب‌بها و ارزش اقتصادی آب در تولید مرکبات با سیستم­های قطره­ای (مطالعات موردی). مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی. جلد 7. شماره 27. 60-47.
حسینی­منفرد، ر.، مرادی، م.، مدندوست، م. 1390. مقایسه آبیاری غرقابی و دوره­های آبیاری متناوب در زراعت برنج. همایش ملی مدیریت کشاورزی. جهرم. دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم.
حیاتی، ج.، سعادت، ا. ۱۳۸۸. بررسی و ارزیابی اقدامات آبخیزداری (مدیریت پوشش گیاهی) در حفاظت منابع حوزه آبخیز (مطالعه موردی: ارزیابی اعمال مدیریت قرق در زیر حوزه هزار گره در استان فارس). پنجمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، کرج. انجمن آبخیزداری ایران.
رضائی، م. 1383. مدل­های شاخص رضایت­مندی مشتری. اولین کنفرانس لجستیک و زنجیره تأمین. تهران. انجمن لجستیک ایران.
رضائی، م.، نحوی، م. 1384. اثر روش­های مختلف مدیریت آبیاری بر کارآیی مصرف آب برنج در گیلان. نهمین کنگره علوم خاک ایران. تهران. مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور.
سلیمانی، م.، کاوه، ف.، صباغی، م. ۱۳۸۸. بهترین مدیریت بهره­برداری از شبکه­های آبیاری و زهکشی. دوازدهمین همایش کمیته ملی آبیاری و زهکشی. تهران. کمیته ملی آبیاری و زهکشی.
یزدانی، م.، پارسی­نژاد، م. 1387. مدیریت آبیاری و زهکشی سطحی در اراضی شالیزاری. پنجمین کارگاه فنی زهکشی و محیط‌زیست. تهران. کمیته ملی آبیاری و زهکشی.