تأثیر روش‌های مختلف آبیاری در شرایط تنش آبی بر خصوصیات بنه دختری و سطح فتوسنتزی گیاه زعفران (Crocus sativus L.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد. ایران

2 گروه علوم و مهندسی آب-دانشکده کشاورزی- دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد ، ایران

3 گروه آگرو تکنولوژی، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد . ایران

چکیده

 
آب از مهم‌ترین عوامل محدودکننده توسعه کشاورزی به شمار می‌آید، اهمیت مدیریت مناسب آب در مزرعه نیز اهمیت قابل‌توجهی دارد. به‌منظور بهبود شرایط موجود، طی پژوهشی با هدف بررسی خصوصیات بنه دختری و سطح فتوسنتزی گیاه زعفران در پاسخ به روش‌های مختلف آبیاری در شرایط تنش آبی، آزمایشی در مزرعه‌ای در روستای احمدآباد شیخ تربت‌حیدریه از شهریور 1399 تا خرداد 1400 انجام ‌گرفت. در این آزمایش تیمار اصلی شامل سه روش آبیاری (کرتی، قطره‌ای و زیرسطحی) و تیمار فرعی سه سطح آبیاری (100، 70 و 40 درصد نیاز آبی زعفران) بود. در اول اردیبهشت ماه سال 1400 برای تعیین صفات مربوط به سطح فتوسنتزی (تعداد برگ، طول برگ، قطر برگ، وزن تر و خشک برگ) و 10 خردادماه 1400 برای بررسی خصوصیات بنه دختری (تعداد بنه دختری، قطر بنه‌ دختری، وزن تر و خشک بنه‌ دختری) نمونه‌برداری صورت پذیرفت. نتایج نشان داد اثر روش و مقدار آبیاری بر خصوصیات بنه دختری و سطح فتوسنتزی گیاه زعفران معنی‌دار بود. روش آبیاری قطره‌ای نسبت به روش آبیاری کرتی و زیرسطحی، موجب افزایش معنی‌دار تعداد برگ، طول برگ، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، قطر بنه دختری، تعداد بنه دختری، وزن تر بنه دختری و وزن خشک بنه دختری گردید. کاهش مقدار آب آبیاری از 100 درصد نیاز آبی به 70 و 40 درصد، به علت ایجاد تنش خشکی موجب کاهش معنی‌دار تعداد برگ، طول برگ، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، قطر بنه دختری، تعداد بنه دختری، وزن تر بنه دختری و وزن خشک بنه دختری شد. با استناد به این تفاسیر، انتخاب روش آبیاری مناسب به همراه مقدار آب کافی از اهمیت زیادی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effect of Irrigation Different Methods under the Deficit-Irrigation Conditions on Characteristics of Replacement Corm and Photosynthesis Level of Saffron (Crocus sativus L.)

نویسندگان [English]

  • Amir Mohammad Noori 1
  • Hossein Banejad 2
  • Mohamad Karimi Ferezgh 3
1 Water Science and Engineering Dept., Agricultural Faculty, Ferdowsi University of Mashhad,, Mashhad, Iran
2 Water Science and Engineering Department, , Faculty of Agriculture Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran,
3 Agrotechnology Dept., Agricultural Faculty, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, IRAN
چکیده [English]

Water is one of the most important factors limiting agricultural development. The proper water management on the farm is also significant. To improve the existing conditions, a study aimed at investigating the growth characteristics of replacement corms and photosynthetic levels of saffron plants in response to different irrigation methods under water stress. An experiment was conducted on a farm in Ahmadabad Sheikh village, Torbat - Heydariyeh, from September 2020 to June 2021. In this experiment, the main treatment included three irrigation methods (basin irrigation, drip irrigation, and subsurface irrigation) and the sub-treatment of three irrigation levels (100%, 70%, and 40% of saffron water requirement). On May 1, 2021, to determine the traits related to photosynthetic level (number of leaves, leaf length, leaf width, fresh and dry weight of leaves) were sampled. On June 10, 2021, to study the growth characteristics of replacement corms (number of replacement corms, replacement corm diameter, weight wet and dry replacement corm) sampling was done. The results showed that the effect of method and amount of irrigation on the characteristics of replacement corms and photosynthetic level of the saffron plant was significant. The drip irrigation method significantly increased leaf number, leaf length, fresh leaf weight, leaf dry weight compared to basin irrigation and subsurface irrigation methods. The diameter of the replacement corm, the number of replacement corms, wet weight of replacement corm, and dry weight of replacement corm was reducing the amount of irrigation water from 100% of the water required to 70% and 40% due to drought stress caused a significant reduction in leaf number, leaf length fresh weight, dry leaf weight, replacement corm diameter, number of replacement corms, fresh weight of replacement corms and weight dried replacement. Based on these interpretations, choosing a suitable irrigation method along with a sufficient amount of water is significant.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Corm
  • Drip irrigation
  • Photosynthesis level
  • Saffron
  • Subsurface irrigation
احمدی، م.، خاشعی سیوکی، ع. و سیاری، م.ح. 1395. بررسی مدل مناسب تعیین نیاز آبی زعفران (Crocus sativus L.) و تعیین میزان تنش‌های آبی وارده. نشریه بوم‌شناسی کشاورزی. 8 (4): 505-520.
اقحوانی شجری، م.، رضوانی‌مقدم، پ.، کوچکی، ع.، فلاحی، ح. و طاهرپور کلانتری، ر. 1393. ارزیابی اثرات بافت خاک بر رشد و عملکرد زعفران (Crocus sativus L.). نشریه زراعت و فناوری زعفران. 2 (4): 311-322.
آمارنامه جهاد کشاورزی. 1398. آمارنامه کشاورزی سال 1397. وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات.
بهدانی، م.ع. و فلاحی. ح.ر. 1395. زعفران: دانش فنی مبتنی بر رهیافت‌های پژوهشی. زعفران و تنش‌های محیطی. دانشگاه بیرجند، جهاد دانشگاهی (دانشگاه فردوسی مشهد). 412.
ثابت تیموری، م.، کافی، م.، اورسجی، ز. و اروجی، ک. 1389. اثر تنش خشکی، اندازه و پوشش بنه بر خصوصیات مورفواکوفیزیولوژیکی زعفران (Crocus sativus L.) در شرایط گلخانه. نشریه بوم شناسی کشاورزی. 2 (2): 323-334.
جلیلی، ا.، گنج‌آبادی، ف.، حبیبی، د. و عیوضی، ع. 1398. مطالعه برهمکنش کود بیولوژیک نیتروکسین و مدیریت آبیاری بر عملکرد کمی و کیفی زعفران (Crocus sativus L.). نشریه زراعت و فناوری زعفران. 7 (3): 319-330.
حسینی، م. و رحیمی، ح. 1396. اثر رژیم‌های رطوبتی بر عملکرد و شاخص‌های کیفی زعفران. نشریه پژوهش‌های زعفران. 5 (2): 247-255.
دهقانی بیدگلی، ر.، سالاری، ا. و بشیری، م. 1398. تأثیر رژیم‌های آبیاری بر ترکیبات فنلی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره کلاله زعفران. نشریه پژوهش‌های زعفران. 7 (1): 109-122.
شیرزادی لسکوکلایه، س.، صبوحی صابونی، م.، کیخا، ا.ع. و داوری، ک. 1396. مدیریت آبیاری زعفران با استفاده از اعمال سیاست‌های قیمتی و مقداری آب (مطالعه موردی: حوضه آبریز نیشابور). نشریه زراعت و فناوری زعفران. 149-160.
صفری، ا.، آسودار، م.ا.، قاسمی‌نژاد، م. و ابدالی مشهدی، ع. 1392. تأثیر حفظ بقا، روش‌های مختلف خاک‌ورزی حفاظتی و کاشت بر خصوصیات فیزیکی خاک و عملکرد گندم. نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار. 23 (2): 49-59.
غلامی، م.، کافی، م.، خزایی، ح.م. و ابرقوئی، ح. 1398. بررسی برخی روش‌های مدیریت تغذیه و آبیاری به‌منظور سازگاری و توسعه کشت زعفران در مناطق خشک. نشریه زراعت و فناوری زعفران. 7 (2): 207-225.
فولادی‌وندا، س.، آیینه‌بند، ا. و نارکی، ف. 1389. ارزیابی روش‌های مختلف خاک‌ورزی و مقدار بذر بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا (Brassica napus L.) در شرایط دیم. نشریه پژوهش‌های زراعی ایران. 8 (2): 213-224.
کافی، م.، راشدمحصل، م. ح.، کوچکی، ک. و ملافیلابی، ک. 1381. زعفران، فناوری تولید و فرآوری. آبیاری. زبان و ادب. 279.
کریمی فرزقی، م.، خزاعی، ح.ر.، کافی، م. و نظامی، ا. 1397. مقایسه تأثیر روش‌ها و سطوح آبیاری بر سطح برگ و تولید بنه دختری در گیاه زعفران (Crocus sativus L.). نشریه زراعت و فناوری زعفران. 6 (3): 279-290.
کوچکی، ع. 1392. پژوهش‌های زراعی زعفران در ایران: روند گذشته و نگاهی به آینده. نشریه زراعت و فناوری زعفران. 1 (1): 3-21.
کوچکی، ع.، سیدی، س.م. و جمشید عینی، م. 1393. کارایی جذب نیتروژن در زعفران (Crocus sativus L.) تحت تاثیر سطوح آبیاری و کشت پر تراکم بنه. مجله به‌زراعی نهال و بذر. 2-30 (4): 441-456.
محمدآبادی، ع.ا.، رضوانی‌مقدم، پ. و فلاحی، ج. 1390. اثرات الگوی کاشت و زمان اولین آبیاری بر رشد و عملکرد زعفران (Crocus sativus L.). نشریه بوم شناسی کشاورزی. 3 (1): 84-93.
مردانی‌ بولداجی، ا. 1385. مدیریت منابع آب و مقابله با خشکی در کشاورزی. نشریه جهاد. 272: 202-210.
معین‌الدینی، ز.، سالارپور، م. و محمدی، ح. 1394. پیامد افزایش قیمت آب و کاهش آب آبیاری در مزارع مصرف کننده آب سطحی استان کرمان با استفاده از رهیافت برنامه ریزی مثبت تصحیح شده. نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه. 23 (89): 21-46.
Gresta, F., Lombardo, G.M., Siracusa, L. and Ruberto, G. 2008. Saffron, an alternative crop for sustainable agricultural systems. A review. Agronomy for Sustainable Development. 21: 88-91.
Juan, J.A., Corcoles, H.L., M-Munoz, R. and Picornell, R. 2009. Yield and yield components of saffron under different cropping systems. Industrial Crops and Products. 30: 212–219.
 
Koocheki, A. and Seyyedi, S.M. 2015. Relationship between nitrogen and phosphorus use efficiency in saffron (Crocus sativus L.) as affected by mother corm size and fertilization. Industrial Crops and Products. 71: 128–137.
Koocheki, A., Seyyedi, S.M. and Gharaei, S. 2016. Evaluation of the effects of saffron-cumin intercropping on growth, quality and land equivalent ratio under semi-arid conditions. Scientia Horticulturae. 201: 190–198.
Koocheki, A., Seyyedi, S.M. and Jamshid Eyni, M. 2014. Irrigation levels and dense planting affect flower yield and phosphorus concentration of saffron corms under semi-arid region of Mashhad, Northeast Iran. Scientia Horticulturae. 180: 147–155.
Koocheki, A., Seyyedi, S.M. and Jamshid Eyni, M. 2014. Irrigation levels and dense planting affect flower yield and phosphorus concentration of saffron corms under semi-arid region of Mashhad, Northeast Iran. Scientia Horticulturae. 180: 147–155.
Renau-Morata, B., Nebauer, S.G., Sánchez, M., and Molina, R.V. 2012. Effect of corm size, water stress and cultivation conditions on photosynthesis and biomass partitioning during the vegetative growth of saffron (Crocus sativus L.). Industrial Crops and Products, 39: 40–46.
Temperini, O., Rea, R., Temperini, A., Colla, G., and Rouphael, Y. 2009. Evaluation of saffron (Crocus sativus L.) production in Italy: Effects of the age of saffron fields and plant density. Food, Agriculture and Environment, 7: 19-23