مدیریت آبیاری و مصرف بهینه آب در زراعت ذرت

نوع مقاله : مقاله فنی-ترویجی

نویسندگان

1 استادیار، بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،

2 دانشیار پژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات،

چکیده

ذرت یکی از مهمترین محصولات کشاورزی است که سهم عمده‌ای در تأمین نیازهای غذایی کشور را به خود اختصاص داده است. ذرت به تنش آبی حساس بوده و در شرایط کم آبی عملکرد آن کاهش می یابد. محدودیت منابع آبی در بیشتر مناطق کشور سبب شده که کشاورزان میزان آب کافی برای تامین نیاز آبی ذرت نداشته باشند. بنابراین اگر ابزار مناسبی برای تشخیص دقیق زمان و مقدار آبیاری در اختیار باشد، میتوان با مقدار آب کمتر، محصول مناسبی را برداشت نمود. شناخت کافی از مراحل رشد و نیاز آبی ذرت در طول دوره رشد می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از هدر رفت منابع آبی داشته و باعث کاهش تنش‌ها و افزایش عملکرد در واحد سطح شود. بر اساس تحقیقات انجام شده، نیاز خالص آب آبیاری ذرت دانه‌ای در کشور به طور متوسط حدود 6852 متر مکعب در هکتار است. حساسترین مراحل رشد ذرت نسبت به تنش آبی دوره ی گل‌دهی و شکل‌گیری دانه است. اعمال مدیریت بهینه مصرف آب در این محصول با استفاده از روش آبیاری جویچه‌ای یک در میان ثابت و یا متناوب به جای روش آبیاری معمول، استفاده از نوارهای آبیاری قطره‌ای تیپ به جای آبیاری سنتی جوی پشته‌ای، استفاده از کشت نشایی، انتخاب ارقام زودرس و ارقامی که با شرایط اقلیمی، کیفیت و کمیت آب موجود حداکثر تطابق را داشته باشند، استفاده از ارقام متحمل به خشکی و تغییر آرایش کاشت امکان پذیر است

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Irrigation management and optimal water consumption in corn cultivation

نویسندگان [English]

  • Mohammad Karimi 1
  • Mohammad Jolaini 2
1 Assistant Professor, Agricultural Engineering Research Department, Khorasan Razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Mashhad, Iran
2 Associate Professor of Agricultural Engineering Research Department, Khorasan Razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Corn is one of the most important agricultural products that has a major contribution in supply of country's food needs. Corn is sensitive to water stress and under these conditions, its yield is reduced. Limited water resources in most parts of the country have caused farmers to not have enough water to meet the water needs of corn.Therefore, if a suitable tool is available to accurately determine the time and amount of irrigation, a suitable crop can be harvested with less water. Adequate knowledge of growth stages and water requirement of corn during the growing period can play an important role in preventing the loss of water resources and reduce stress and increase yield per unit area. According to research, the net irrigation water requirement of corn in the country is about 6852 m3/ha on average. The most sensitive stages of corn growth to water stress are flowering and grain formation. Implementing optimal management of water consumption in this product by using the method of constant or intermittent furrow irrigation method instead of the usual irrigation method, using drip irrigation tapes instead of traditional irrigation of stacked atmosphere. The use of seedling cultivation, selection of early cultivars and cultivars that are in maximum compliance with the climatic conditions, quality and quantity of available water, the use of drought tolerant cultivars and change of planting arrangement is possible.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Corn
  • Irrigation
  • Optimal water consumption
  • Water consumption management

مراجع

احمدی، ک.، عباد زاده، ح. ر.، حاتمی، ف.، حسین پور، ر. و عبدشاه، ه. 1398. آمارنامه کشاورزی سال 1397. وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصادی، دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات، جلد سوم: محصولات باغی، 166 صفحه.
اخوان، ک.،  شیری، م. ر. و کاظمی آذر، ف. 1393. اثر میزان آب آبیاری قطرهای و آرایش کاشت بر عملکرد ذرت دانه‌ای. نشریه پژوهش آب در کشاورزی، 28 (1): 105-97.
بهداروندی، ح.، برومند نسب، س. و اسلامی، ح. ۱۳۹۵. تأثیر روش‌های آبیاری جویچه‌ای یک‌درمیان متغیر بر روی راندمان کاربرد و حجم مصرف آب در کشت ذرت دانه‌ای در شمال خوزستان، ششمین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار، تهران.
پناهی، م. ۱۳۹۲. تأثیر روش آبیاری جویچه‌ای یک‌درمیان بر عملکرد و کارایی مصرف آب ذرت در منطقه کرج، دومین همایش ملی توسعه پایدار کشاورزی و محیط‌زیست سالم، همدان.
خرمیان، م. 1381. بررسی اثر کم‌آبیاری به روش جویچه­ای یک‌درمیان بر عملکرد ذرت دانه‌ای در شمال خوزستان، مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی، 3 (11): 101-91.
دهقانی, م. و پناهی، م. ۱۳۹۶، اثر آبیاری یک‌درمیان جویچه‌ای ثابت بر روی ذرت در اصفهان، پانزدهمین کنگره علوم خاک ایران، اصفهان
ذاکر نژاد، س.، نادری، ا.، هاشمی دزفولی، ا.، لک، ش. و علوی فاضل، م. 1396. فصلنامه علمی پژوهشی فیزیولوژی گیاهان زراعی،9 (36): 156-137.
ذوالفقاران، ا؛ علیزاده، ا؛ خاوری، س؛ بنایان، م. و انصاری، ح. 1395. بررسی و مقایسه بهره­وری آب در کشت نشایی و مستقیم ذرت در رژیم­های مختلف آبیاری. نشریه آبیاری و زهکشی ایران، 10 (4):.519-508.
رسول­زاده، م.ع.، صدرآبادی حقیقی، ر. و خاوری، س. ۱۳۹۵، مقایسه دو روش کشت نشایی و مستقیم بر روی عملکرد و اجزای عملکرد ذرت فوق شیرین، چهارمین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های کاربردی در علوم کشاورزی، تهران، موسسه آموزش عالی نیکان
شیخ الاسلامی، م. ب. و نائل، م. ک. 1388. بررسی و مقایسه میزان مصرف آب و عملکرد تولید گیاه ذرت با دو روش آبیاری قطره‌ای نواری و آبیاری سنتی. همایش ملی مدیریت بحران آب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت ،اسفندماه 1388.
صمدوند، س.، تاج‌بخش، م.، انوری، ک. و احمد آلی، ج. 1393. تأثیر سامانه‌های آبیاری قطره‌ای نواری و نشتی در کشت یک و دو ردیفِ بر عملکرد و کارایی مصرف آب ذرت دانه‌ای. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب‌وخاک، 18 (70): 119-113.
طالب نژاد، ر. و کامفیروزی، ش. 1398. اثر مدیریت آبیاری ذرت علوفه‌ای در سیستم آبیاری قطره‌ای تیپ بر بهره‌وری آب در شرایط آب و هوایی استان فارس. پانزدهمین همایش ملی آبیاری و کاهش تبخیر، کرمان، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
عباسی، ف.، سهراب، ف و عباسی، ن. 1394. راندمان­های آبیاری و تغییرات زمانی و مکانی آن در ایران. گزارش فنی شماره 48496، مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، 45 صفحه.
عرب حسینی، ع.، اکبری، غ. ع.، سلطانی، ا.، نجفی، م. و اسدی الموتی، ع. 1398. اثر آرایش کاشت و دور آبیاری بر عملکرد کمی و کیفی ذرت علوفه­ای تحت سیستم آبیاری قطره­ای در پیشوا- ورامین. نشریه تولید گیاهان زراعی 12 (2): 156-137.
علی محمدی نافچی، ر. و نوربخشیان، ج. .۱۳۹۷. ارزیابی کارایی مصرف آب در کشت‌های بذری و نشایی ذرت علوفه‌ای تحت سامانه آبیاری بارانی، ششمین کنفرانس علمی پژوهشی مدیریت منابع آب‌وخاک، کرمان، انجمن مهندسی آبیاری و آب ایران.
علیزاده، ح. ع. و عباسی، ف. 1395. بهینه‌سازی مصرف آب و کود در کودآبیاری ذرت دانه‌ای. نشریه پژوهش آب در کشاورزی، 30 (4): 455-445.
غیاث آبادی، م.، خواجه حسینی، م. و محمدآبادی، ع. ا. 1393. بررسی اثر تاریخ نشاکاری بر شاخص‌های رشد و عملکرد علوفه ذرت در منطقه مشهد. نشریه پژوهش‌های زراعی ایران، 12 (1): 145 - 137.
فریدونی، م. ج. و فرجی، ه. 1396. تأثیر سطوح مختلف آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت شیرین با استفاده از کشت نشاء زیر مالچ پلاستیک. مجله تحقیقات غلات،  7 (1): 115-127.
لالوند, پ.، نصر الهی، ع. ح.، خرمیان، م. و سعیدی نیا، م. ۱۳۹۷. مقایسه عملکرد و بهره‌وری آب ذرت در سطوح مختلف آبیاری تیپ و سطحی در شمال خوزستان، نهمین همایش سراسری محیط‌زیست انرژی و منابع طبیعی پایدار، تهران.
ماهرخ، ع. 1396. 5 راهکار بهبود عملکرد کشت ذرت در ایران. خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)، 3 مهر 1396.
معیری، م. 1397. آبیاری مزارع ذرت تابستانه در استان خوزستان. نشریه شماره 53736 مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی.
موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر. 1394. معرفی ارقام زراعی (امنیت و سلامت غذایی، جلد 1). ناشر: سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، 236 صفحه.
ناصری، ا. و دهقانی سانیچ، ح. 1396. راهنمای مدیریت آبیاری ذرت دانه­ای در شرایط اقلیمی مغان، نشریه شماره 52748 مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی.
نجفی نژاد، ع. 1397. راهکارهای مدیریتی کاهش مصرف آب در زراعت ذرت، نشریه ترویجی به شماره 54965، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، دفتر شبکه دانش و رسانه‌های ترویجی، ناشر: نشر آموزش کشاورزی
Brosz, D. D. and Wiersma, J. L. 1974. Comparing trickle, subsurface and sprinkler irrigation systems. Presented at annual meeting of the ASAE, June 23-26, paper No: 74-2045.
Cakir, R., 2004. Effect of water stress at different development stages on vegetative and reproductive growth of corn. Field Crops Res. 89:1–16.
Englich, M. 1990. Deficit irrigation. I: Analytical framework. J. Irrig. Drain. Eng., ASCE. 116(IR3): 399-412.
Farre, I.,Faci, J. M., 2009. Deficit irrigation in maize for reducing agricultural water use in a Mediterranean environment. Agric Water Manage. 96: 383–394.
Kuscu, H.,  Karasu, A., Oz, M., Demir, A.O. and  Turgut, I. 2013. Effect of irrigation amounts applied with drip irrigation on maize evapotranspiration, yield, water use efficiency, and net return in a sub-humid climate. Turkish Journal of Field Crops, 18(1):13-19.
Lamm, F. 2004. Corn production as related to sprinkler irrigation acpacity. 16th annual central plains irrigation conference, Kearney, Nebraska, Feb 17-18.
Lamm, F. R. 2005. SDI for conserving water in corn production. Northwest research and extension center, Kansas state university. EWRI.
Lamm, F. R. and D. M. Brien. 2001. Irrigation capacity and plant population effects on corn production using SDI. Irrigation technical conf., No 4-6, San Antonio, TX. 73-80.
Lamm, F., Manges, H. B., Stonc, L. R., Khan, A. and Rogers, D. 1995. Water requirement of subsurface drip irrigated corn in Kansas. ASAE, 38(2):441-448.
Nazirbay, I., Evett, S., Esanbekov, Y. and Kamilov, B. 2005. Water use of maize for two irrigation methods and two scheduling methods. Agronomy Abstracts, ASA-CSSA-SSSA Annual Meeting, Salt Lake City, Utah.
Sorensen, R. B. and Butts, C. L. 2005. Cotton, corn and peanut yield under subsurface drip irrigation. Impact of global climate change world water and environmental resources congress.
Yan, M. Guangyong, L. Dan, W. Freddie, R Lamm. Jiandong, W.Yanqun, Z. Mingkun, C and  Shihong. G. 2020. Planting and preemergence irrigation procedures to enhance germination of subsurface drip irrigated corn. Agricultural Water Management. 224: 106412.
Yazar, A., Sezen, S.M. and Gencel, B. 2002. Drip irrigation of corn in the southeast Anatolia project (GAP) area in Turkey. Irrigation and drainage, 51:293–300.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار