کاهش تلفات نشت آب در استخرهای ذخیره با پوشش های ژئوممبران

نویسندگان

1 مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان،سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران

2 مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان،سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سمنان، ایران

3 مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

در بخش کشاورزی مقدار زیادی آب از طریق کانال‌های انتقال و استخرهای ذخیره از طریق نشت هدر می‌رود. پوشش کانال‌ها و استخرهای ذخیره آب، نقش مهمی در جلوگیری از هدر رفت آب دارند. در سال‌های اخیر استفاده از پوشش‌های ژئوممبران در استخرهای ذخیره آب استان سمنان رایج شده است. این پژوهش به‌منظور مقایسه مقدار نشت آب از پوشش‌های ژئوممبران و سنگ و ملات ماسه سیمان (با رویه سیمانی)، به‌صورت میدانی در شرق استان سمنان انجام شد. پس از جمع‌آوری اطلاعات لازم در مورد پروژه‌های اجراشده در منطقه، تعدادی از آن‌ها برای ارزیابی انتخاب شدند. برای اندازه‌گیری مقدار نشت از بدنه‌ها و کف استخرها از روش حوضچه‌ای و لوله‌های مرتبط استفاده شد. بر اساس نتایج نشت آب در استخرها با پوشش ژئوممبران از 5/4 تا 46 و به‌طور متوسط 25 میلی‌متر در مترمربع در روز (025/0 مترمکعب در مترمربع در روز) می‌باشد. در استخرهای با پوشش سنگ و ملات و رویه سیمان، مقدار نشت آب از 5/74 تا 84 و به‌طور متوسط 80 میلی‌متر در مترمربع در روز تعیین شد؛ یعنی میانگین نشت آب در پوشش‌های ژئوممبران تقریباً یک‌سوم تلفات در پوشش‌های سنگ و ملات با رویه سیمانی می‌باشد. بازدیدهای میدانی نشان داد، استخرهایی که پوشش ژئوممبران در آن‌ها باکیفیت خوب اجراشده است، مقدار نشت بسیار کمتری داشته (20 درصد میانگین) و نشت زیاد آب بیشتر در پروژه‌هایی است که توسط پیمانکاران کم‌تجربه اجرا گردیده و منجر به نشت زیاد آب از محل اتصال لایه‌ها گردیده است. همچنین نتایج بررسی‌ها بیانگر این است که مدت‌زمان اجرای پوشش ژئوممبران در حدود 25 درصد زمان اجرای پوشش سنگ و ملات می‌باشد. نتایج این پژوهش در کل برتری پوشش‌های ژئوممبران را نسبت به پوشش سنگ و ملات با رویه سیمان نشان داد. بر اساس بررسی‌های انجام‌شده و نظر کارفرما یا بهره‌برداران، پیمانکاران و ناظرین پروژه‌ها، دلایل اصلی استقبال از پوشش‌های ژئوممبران افزایش سرعت کار، کاهش مدت‌زمان اجرای پروژه، هزینه‌های کمتر، دوام بیشتر و آب‌بندی بسیار خوب آن‌ها می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reduction of Water Seepage in Ponds of Water Storage with Linings of Geomembrane

نویسندگان [English]

  • Reza Bahramloo 1
  • Hossein Moosavi Fazl 2
  • Nader Abbasi 3
1 Agricultural Engineering Research Institute Department, Hamedan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Hamedan, Iran
2 Agricultural Engineering Research Institute Department, Semnan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Semnan, Iran.
3 Agricultural Engineering Research Institute (AERI), AREEO, Karaj, Iran.
چکیده [English]

A lot of water is wasting through the canals and ponds. The use of geosynthetic materials such as geomembrane liners, have been welcomed by farmers due to their low cost, rapid installation and low water seepage. In this research, seepage water lost in 7 ponds with HDPE geomembrane lined in Semnan province was studied.  To determine water lost, ponding method was used. The results showed that in the pools that were lined with HDPE geomembrane, the amount of water seepage lost was 4.5 to 46 (meanly 25) mm/m2/day. Water seepage losses in the stone and cement of pools was 74.5 to 84 (meanly 80) mm/m2/day. So, water seepage in geomembrane lined pools in about 30% of ston-lined pools. Water seepage losses in Geomembrane lining, was 20 times less than ston-lined. High-speed, short implementation time, lower cost, greater durability and very good seal, are the most important reasons for accepting the Geomembrane covers. The biggest weakness of the Iranian Geomembranes plates was width low. Low width sheets, increased cost of the projects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Evaluation
  • Geomembrane lining
  • Ponds
  • Seepage water loss
  • Stone lining

مراجع

بهراملو، ر. 1392. ارزیابی فنی و اقتصادی پوشش‌های ژئوسنتتیک اجراشده در کانال‌ها و مخازن آب (گزارش منطقه­ای استان همدان). مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. 56 صفحه.
دهقان­پور تفتی، م.ر. ۱۳۸۴. کاربرد فن‌آوری نوین آب­بندی با استفاده از ژئوممبران Geomemberan در قسمت خشکان و هرنج قنات، کنفرانس بین‌المللی قنات، کرمان، دانشگاه باهنر کرمان، جهاد دانشگاهی استان کرمان.
رحیمی، ح.، سهرابی، ت.، قبادی‌نیا، م.1386. کاربرد ژئوسنتتیک‌ها در آبیاری و زهکشی. کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران. 126صفحه.
رحیمی، ح.، قبادی نیا، م.، احمدی،ح. 1383. کاربرد مواد ژئوسنتتیک به‌عنوان زهکش زیر پوشش کانال­ها. مجموعه مقالات کارگاه سیستم زهکشی زیر پوشش کانال­ها. کمیته ملی آبیاری و زهکشی. تهران. ص: 113- 134.
شاهرخ نیا، م.ع. ۱۳۹۱. تاثیر پوشش کانال آبیاری جنت شهر داراب بر کاهش میزان تلفات آب، سومین سمینار ملی مسائل ژئوتکنیکی شبکه های آبیاری و زهکشی، کرج.
قربانی، ف.، روشنفکر، ع.، فتحی­مقدم، م.، و توکلی­زاده، ا.ع. 1385 ، ارزیابی پوشش­های بتنی و ژئوسنتتیکی(ژئوممبران) در کانال­
 
ها، اولین همایش ملی مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی، اهواز، دانشگاه چمران.
منصوری‌کیا، م.ت.، شاهرخ، ب. 1385. آزمایش‌های ضروری کنترل کیفی فیزیکی و شیمیایی برای بکارگیری عایق‌های ژئوسنتتیک در کانال­های آبیاری و زهکشی. اولین همایش ملی مدیریت شبکه­های آبیاری و زهکشی. اهواز.
موحدان، م. عباسی، ن. 1391. استفاده از آزمون نشت در ارزیابی اجرای پوشش ژئوممبران در استخرهای آب کشاورزی – مطالعه موردی منطقه کرج، سومین سمینار ملی مسائل ژئوتکنیکی شبکه‌های آبیاری و زهکشی، 24 خرداد. کرج.
مهدوی مرتضوی، م. و جعفری، س.م. ۱۳۸۵. دیوارآب بند ژئوممبران،روشی نوین درکنترل وحذف آلاینده های زیست محیطی مدفن پسماندهای خطرناک(landfills)، اولین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست، تهران، دانشگاه تهران، دانشکده محیط زیست.
Comer, A.I., 2000. Canal lining systems in irrigated agriculture, GRID, 15:4-6.
Snell, M., 2001. Lining old irrigation canals: thoughts and trials. Irrigation and Drainage, 50:139-157.
USBR, 2002. Canal-lining demonstration project year 10 final report, 230p.
USDA, 2003. Irrigation water conveyance ditch and canal lining, flexible membrane, conservation practice standard. Natural Resources Conservation Service. 428B, pp.1-4.
مدیریت آب در کشاورزی
دوره 3، شماره 1
شهریور 1395
صفحه 58-49

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار