تأثیر پوشش کانال بر میزان نشت آب در کانال‌های آبیاری دشت کازرون با دو روش اندازه‌گیری مستقیم

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزآباد

2 استادیار پژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران

چکیده

پوشش کانال­های آبیاری باعث کاهش میزان نشت کانال می­گردد؛ اما در تحقیقات قبلی کمتر به بررسی تأثیر پوشش کانال بر میزان نشت پرداخته‌شده است. به‌منظور بررسی میزان تأثیر پوشش کانال­های آبیاری در کاهش نشت، تحقیقی در دشت کازرون استان فارس انجام گردید. در این آزمایش میزان نشت آب در سه کانال آبیاری منطقه، قبل و بعد از پوشش نمودن کانال اندازه­گیری گردید. برای اندازه­گیری نشت از دو روش جریان ورودی ـخروجی و روش حوضچه­ای استفاده شد. مقایسه نشت آب کانال­ها و روش­های اندازه­گیری نشت با استفاده از آزمون آماری t نیز انجام شد. نتایج نشان داد که با پوشش نمودن سه کانال خاکی موردبررسی، به‌طور متوسط 7/94 درصد از میزان نشت کاسته شد. این میزان کاهش معادل 342/0 مترمکعب بر روز بر مترمربع از کانال­ها بوده که میزان قابل‌توجهی است. ازنظر آماری دو روش اندازه­گیری نشت حوضچه­ای و دبی ورودی - خروجی تفاوت معنی­داری باهم نداشتند. تفاوت نشت بین کانال­های پوشش شده و پوشش نشده معنی­دار بود؛ بنابراین پوشش نمودن کانال­های سنتی منطقه می­تواند به میزان قابل‌توجهی در کاهش تلفات آب مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Influence of Canal Lining on Water Seepage in Kazerun Irrigation Canals Using Two Direct Measurement Methods

نویسندگان [English]

  • Mohsen Momenzadeh 1
  • Mohammad Ali Shahrokhnia 2
1 Former graduate student, Islamic Azad University (Firuzabad branch)
2 Assistant Professor, Agricultural Engineering Research Department, Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization(AREEO), Shiraz, Iran
چکیده [English]

Canal lining decreases the canal seepage in irrigation canals. There are few studies on the influence of irrigation canal linings on the seepage decrease rate in the literature. In this study the influence of irrigation canals lining on decrease of seepage in Kazerun plain is evaluated. Seepage was measured in three irrigation canals before and after lining using ponding and inflow outflow methods. T-test was used for statistical analysis and comparing canal seepages or seepage measurement methods. Results showed that the concrete canal linings decreased the seepage to about 94.7 percent. This decrease is equal to 0.342 cubic meters per day per square meter of canal which is considerable. The difference between two seepage measurement methods was not significant from statistical aspect. However, the difference between the seepage in traditional and lined canals was significant. Therefore, canal lining in the studied region could be effective in canal seepage decrease in traditional irrigation canals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Inflow-outflow Method
  • Ponding Method
  • Dadin Plain
  • Unlined Canal
  • Lined Canal
آذری فرد جهرمی ح. شاهرخ نیا م.ع. و سنایی جهرمی س. 1394. برآورد میزان نشت آب در کانال‌های آبیاری پوشش شده‌ی شهرستان مرودشت با استفاده از مدل‌های SEEP/W و MSEEP. نشریه آبیاری و زهکشی ایران، شماره 6، جلد 9، 948-959.
شاهرخ نیا م.ع. و زارع ا. 1393. بررسی فنی و اقتصادی پوشش کانال‌های آبیاری شهرستان داراب. نشریه آبیاری و زهکشی ایران، شماره 1، جلد 8، 42-50.
شاهرخ نیا م.ع. و علیان غیاثی، ع. 1396. روش‌های برآورد نشت در کانال­ها و بررسی نشت و راندمان توزیع در شبکه آبیاری درودزن. نشریه مدیریت آب در کشاورزی، جلد 4، شماره 2،: 27-36.
مومن زاده، م. و شاهرخ نیا، م.ع. 1392. برآورد میزان نشت آب در کانال‌های آبیاری دشت کازرون با فرمول‌های تجربی و مقایسه آن‌ها با روش استغراقی. فصلنامه تخصصی علوم و مهندسی آب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، سال سوم، بهار و زمستان 91-92، 25-37.
Akkuzu. E. 2012. Usefulness of Empirical Equations in Assessing Canal Losses through Seepage in Concrete-Lined Canal. J. Irrig. Drain. Engrg., 138(5), 445-460.
Akkuzu, E. Unal, H.B. and Karatas, B.S. 2007. Determination of water conveyance loss in the Menemen open channel irrigation network. Turk J. Agric. For. 31: 11-22.
Arshad, M. 2004. Contribution of irrigation conveyance system components to the recharge potential in Rechna Doab under lined and unlined options. Ph. D. thesis, University of Agriculture, Faisalabad, Pakistan.
Iqbal, Z. MacLean, R.T. Taylor, B.D. Hecker, F.J. Bennet, D.R. 2002. Seepage losses from irrigation canals in southern Alberta. Canadian Bios. Eng. 44: 1.21-1.27.  
     
 
Martin, C.A. and Gates, T.K. 2014. Uncertainty of canal seepage losses estimated using flowing water balance with acoustic Doppler devices. J. Hydrol., 517, 746-761.
Mcleod, A.J. 1996. Review of Murray Region Seepage Investigations, Catchment Processes and Modelling Branch, Department of Land and water Conservation, Paramatta.
Momenzadeh, M., Shahrokhnia M.A. and Bayat M.E. 2017. The evaluation of water leakage in the irrigation channels of Kazeroon plain using the input method of discharge and experimental formulas. Irrig. Drain. Sys. Engrg., 6, 3:1-5.
Rezapour Tabari, M.M. and Mazak Mari, M. 2016. The Integrated Approach of Simulation and Optimization in Determining the Optimum Dimensions of Canal for Seepage Control. Water Resour Manage, 30, 1271-1292.